RUSYA’DA EĞİTİM SİSTEMİ
Eğitim;
toplumların her anlamda gelişimi,çağdaş dünya yolunda ilerlemek amacıyla
oldukça önemli,olmazsa olmaz bir yapıdır. Günümüz dünyası eğitime oldukça önem
vermekte ve bu konuda ilerlemektedir.Bu bağlamda Rusya Federasyonu da bu konuda
aynı tutumu sergilemekte ve yüksek öğrenim programları ile UNESCO
sıralamalarında üst sıralarda yer almıştır.
Rusya’da eğitim sistemi iki şekildedir.Birincisi,
genel eğitim;ikincisi ise mesleki (profesyonel) eğitim sistemidir.
GENEL EĞİTİM
Bu eğitim sisteminde bireyin ahlaki,duygusal,fiziksel,entelektüel
gelişiminin olduğu gibi;genel kültür seviyesini yükseltme ve bir sonraki adım
olan mesleki eğitime geçişe hazırlamanın amaçlandığı gösterilmektedir.Bu
nedenle bu sistemin içerisinde okul öncesi eğitim,ilköğretim,temel ve
tamamlayıcı eğitim yer almaktadır.
Daha önceleri on yılı kapsayan
eğitim,1985’ten sonra on bir yıl olmuştur. Böylece öğrenciler 17-18 yaşlarında
ortaöğrenimlerini tamamlamaktadır. Ayrıca,sanat eğitimi ve kısa süreli eğitim için
de 12 yıllık okullar vardır.ilk genel eğitim ve temel genel eğitim
zorunludur.İlk dört yıllık kısım olan anaokul zorunlu olmamakla birlikte, üç ya
da dört yıllık bir eğitim sistemini kapsamaktadır.Ancak öğrenci beşinci sınıfa
geldiğinde,ilköğretimi kaç yıl okumuş olursa
olsun,aynı seviyeye ulaşmış durumdadır.Bunun bir sonucu olarak öğrenci ilkokula
6-7 yaşında başlamakta ve eğer üç yıl okuyacaksa;bir yıllık eksiğini ya anaokulu
ya da ailesi tamamlamaktadır.Anaokulu olmayan yerleşim birimlerinde ise eğitimin
dört yıl olduğu görülür.
Temel ortaöğretimde ise tercihe bağlı bir
durum söz konusu değildir ve standart olarak beş yıldır. Öğrenciler, temel genel
eğitimi tamamladıklarında final sınavlarına girerler. Eğer sınavı geçerlerse Temel
Genel Eğitim Sertifikası almaya hak kazanırlar.Böylece final sınavlarındaki
sonuçlara göre öğrenciler, eğitimlerine devam etmek için yönlendirilir ya da
edilmezler. Sertifika sayesinde öğrencinin üniversite seviyesinde olmayan bir
yüksek öğretim ya da ortaöğretimde mesleki eğitim görmesinin uygun olup
olmadığı değerlendirilir.
Eğitim-öğretim
takvimi 1 Eylül- 1 Haziran tarihleri arasında olup dört dönemdir. Rus eğitim yasasının 6. maddesi ile,
öğrencilere zorunlu olan 9 yıllık eğitim sırasında anadilde eğitim görme hakkı
tanınmıştır. Eğer öğrenci isterse anadilini ana dilini seçmeyebilir.Hangi
dillerde eğitim verilebileceği de ilgili eğitim kuruluşunun yönetmeliğine göre
olmaktadır. İlkokul dışındaki tüm devlet eğitim kuruluşlarında Rusça eğitimi
standarttır. Çeşitli cumhuriyetlerdeki anadilini öğrenme şekli, ilgili
cumhuriyet yasaları ile belirlenir. Bağımsız olmayan diğer halkların kendi
anadillerini öğrenmeleri için yardım olanağı sağlanır. Aynı yasanın 9.
maddesine göre; eğitim programı, herhangi bir eğitimin özelliklerini belirler.
Rusya, Temel Müfredat’a dayanan ve
ileri seviyede programlar sunan gelişmiş okullar ağına sahiptir. Bu ileri
düzeyde programlara şu yollarla ulaşılabilir:
- Yabancı dil, matematik, fizik gibi
seçmeli derslerde ileri düzeyde program sunan okullar yoluyla.
- Gelişmiş okul dışı etkinlikler ve böylece de güzel sanatlar, felsefe,
ekonomi, spor ve diğer benzer alanlarda derinleşmesine çalışma imkanı sunan
okullar vasıtasıyla.
- Son sınıf öğrencilerinin, yüksek öğrenim kurumlarından gelen bir özel
öğretmen gözetiminde çalıştığı ve eğitim kurumlarının olanak ve
akademisyenlerinden faydalandıkları okullar yoluyla.
Son birkaç yılda sayısız özel okul
açılmıştır. Bunların ulusal olarak tanınmış sertifikalar (devlet formatında
sertifikalar) verme ruhsatı elde etmeleri devlet okullarıyla denklik
prosedürlerindeki başarılarına beğlıdır. Denkliği olmayan kurumlar tarafından
verilen sertifikalar daha yüksek öğretim kurumlarına geçiş hakkı sağlamaz.
MESLEKİ EĞİTİM
Mesleki eğitim kişinin mesleki
anlamda bir yetenek kazanması ve seçmiş olduğu o mesleği icra edecek birer
bireyler haline gelmesini amaçlamaktadır.
Rusya Federasyonu’nda genel eğitim programları
dışındaki bütün programlar, diploma ve derece verip mesleki nitelikler
kazandırdıkları ve meslekleri icra etme hakkı sağladıkları için profesyonel
eğitim programları olarak adlandırılırlar. Profesyonel eğitim programları
olarak adlandırılırlar. Profesyonel eğitim programları şunları kapsar;
*Mesleki eğitim
*Üniversite seviyesinde olmayan yüksek öğretim
*Üniversite seviyesinde yüksek öğrenim
*Doktora programını da içeren lisans üstü eğitim
*Tamamlayıcı eğitim
Mesleki eğitimde
genel amaç nitelikli elemanlar yetiştirmektir.Rusya Federasyonu’nda mesleki
eğitime tabi olan pek çok sayıda öğrenci bulunmaktadır.Mesleki eğitime katılmak
için herhangi bir giriş sınavı da bulunmamaktadır.
Üniversite
seviyesinde olmayan yüksek öğretim;akademik derece kazandırmayan programları
kapsar. Bu tür programlara giriş rekabet gerektirir ve genelde tamamlanan ortaöğrenimle
ilişkilidir. Ancak, bazı programlar için temel genel eğitim yeterlidir.
Mezunlar, ya mesleki faaliyetlere devam etmeye ya da üniversite seviyesinde
yüksek öğrenim kurumlarına girme yolunu aramaya hak kazanırlar.
Şubeleri dahil 1600
civarında devlet ve 1900’a yakin özel teşebbüs tarafından kurulmuş üniversite
seviyesinde yüksek öğretim kurumu vardır. Mezunlar şu diploma ve derecelere hak
kazanırlar:
*Intermediate Diploma(en az 2 yıllık bir çalışma)
*Bakalavr Derecesi (en az dört yıllık bir çalışma)
*Specialist Diploma (5-6 yıllık bir çalışma)
*Magistr Derecesi (6 yıllık bir çalışma)
Lisans üstü eğitim;
profesyonel gelişimleri arttırarak,ileri düzeyde akademik seviyelerine gelmek
için yardımcı olur.
*Candidate of Sciences (Kandidat nauk)
*Doctor of Sciences (Doctor nauk)
Candidate of
Sciences’in ilk derecesi aspirantura denilen doktora programlarıyla Specialist
diploması ya da Magistr derecesini aldıktan sonra elde edilebilir. En az üç yıllık bir çalışmayı
gerektirir ve bir tez savunmasıyla son bulur. Doktorayla ilgili ikinci derece
(Doctor of Sciences) ülkedeki en yüksek akademik derecedir. Candidate of Sciences
derecesini takiben daha ileri düzeydeki çalışma ve araştırma sürecinden sonra
elde edilebilir ve çok önemli bir tez savunması gerektirir.
Rusya Federasyonu
Genel ve Mesleki Eğitim Bakanlığı’nca hazırlanan ders programlarının içeriği,
bu okullarda bir haftada okunacak, zorunlu minimum ana dersleri planlamaktadır. Programların hazırlanması aşamasında çeşitli
okullarda test ve uygulamalar yapılmıştır. Buna ek olarak ders programlarının içerikleri hazırlanırken,
Rus Eğitim Akademisi ve diğer bilim merkezlerince hazırlanmış standart projeler
kullanılmış, bunlar da eğitim uzmanlarınca incelendikten sonra karara
bağlanmıştır. Rusya Federasyonu Genel ve Mesleki Eğitim Bakanlığı 9 Şubat
1998’de bu konu ile ilgili olarak daha ayrıntılı bir yönetmelik yayınlanmış ve
öğrencilerin söz konusu okullarda, bir haftada maksimum olarak kaç saat derse
gireceklerini ve hangi sınıfta hangi dersin kaç saat verileceğini
belirlemiştir. Program, Rusya içindeki ana dili Rusça olan ve olmayan diğer
cumhuriyetlerin çeşitlendirilmiş programlarını da içermektedir. Buna bağlı olarak eğitim planı,
standart ve çeşitlendirilmiş olmak üzere iki çeşittir.
Standart Program:Ülkede belirlenmiş standartta mezunların
ulaşması için gerekli olan standart garanti altına alınmaktadır.Bu kısımda
matematik, fizik, kimya hariç, diğer derslerden %10-15 oranında daha az zaman
ayrılabilir.
Çeşitlendirilmiş Program:Bölgesel cumhuriyetler için
hazırlanmıştır. Belirlenen ders saatleri, genel eğitim programında belirtilen
zorunlu derslerin okutulması için kullanılır.Bu kısımda çeşitli dallar vardır.
Filoloji, matematik, doğa bilimleri, sosyoloji, sanat, beden eğitimi, teknoloji
dalları gibi.
Yorumsal olarak incelersek;Rusya geçmişten günümüze eğitim
açısından da oldukça gelişim göstermiş,bu konuda üst safhalarda yer almış,birçok
gelişmiş ülkeyle de yarışır duruma gelmiştir.Tüm bunlara rağmen kimi bakış
açılarına göre Rusya eğitim sistemi bugün çağdaş gibi gözükse de,aslında
Kızılordu’dan kalma.Bu görüş Moskova’da görülen Profosyonel Eğitim Fuarı'nda
ortaya atılmıştı ve yapılan araştırmalara göre eğitimin yüzde 70’inin 1939
yılından kalma olduğu ortaya atılmıştır.Bu konuda Noviye İzvestiya gazetesinin
haberine göre,Eğitim Geliştirme Enstitüsü öğretim görevlisi Isaak Frumin 1990’larda
olan değişimin eğitim sektörüne yansımadığını belirtti. Rusya’da Eğitim Bakanlığı’nın Rusya
eğitim sistemini uluslararası standartlara yükseltmek için çabaladığı
belirtilen fuarda, “Rusya’da eğitim sisteminin özü 1939 yılından bu yana değişmedi,
ancak dünyada ise çok radikal değişimler oldu” denildi.Katılımcılarda batıdaki
eğitim sisteminin Rusya’ya oranla çok daha ileri seviyede olduğunu
düşünmekteydiler ve fuarda “Rusya’da eğitim sisteminin özü 1939 yılındandan bu
yaan değişmedi, ancak dünyada ise çok radikal değişimler oldu” diyerek bu
konudaki fikirlerini belirttiler.Ancak Rusya medya yoluyla da artık Sovyet döneminden kalma eğitimin değiştiğinin sinyalini veriyor.
Kaynakça
